[ Pobierz całość w formacie PDF ]
wg PN-74/B-02480 wg BN-78/9189-11
frakcja kamienista d > 40 d>20
frakcja żwirowa 40e" d >2 20e"d>1
frakcja piaskowa 2e"d >0,05 1>d>0,1
frakcja pyłowa 0,05e"d>0,002 0,1>d>0,02
frakcja iłowa dd" 0,002 części spławialne d
gdzie d średnica cząstek w mm
Określenie nazwy utworu na podstawie procentowej zawartości poszczególnych frakcji
dokonać można wykorzystując tzw. trójkąt Fereta, opracowany dla każdej klasyfikacji.
68
Rys. 7.2 Klasyfikacja gruntoznawcza wg PN-74/B-02480
I, II, III, IV kategorie aktywności glebotwórczej.
P- piasek, PÀ piasek pylasty, Àp pyÅ‚ piaszczysty, À pyÅ‚, Pg piasek gliniasty, Gp glina
piaszczysta, G glina, GÀ glina pylasta, Gpz glina piaszczysta zwiÄ™zÅ‚a, Gz glina zwiÄ™zÅ‚a,
GÀz glina pylasta zwiÄ™zÅ‚a, Ip iÅ‚ piaszczysty, I iÅ‚, IÀ iÅ‚ pylasty
Rys.7.3 Klasyfikacja gleboznawcza wg BN-78/9189-11
I, II, III, IV kategorie aktywności glebotwórczej.
pl piasek luzny, plp - piasek luzny pylasty, ps - piasek słabogliniasty, psp - piasek słabogliniasty
pylasty, pgl piasek gliniasty lekki, pglp - piasek gliniasty lekki pylasty, pgm - piasek gliniasty
mocny, pgm - piasek gliniasty mocny pylasty, gl - glina lekka, glp - glina lekka pylasta, gs - glina
średnia, gsp glina średnia pylasta, gc - glina ciężka, gcp - glina ciężka pylasta, i ił, ip - ił
pylasty, pł - pył zwykły, płi pył ilasty
Dla zilustrowania sposobu korzystania z przedstawionych klasyfikacji na podstawie
wyników analitycznych oraz podkreślenia różnic pomiędzy nimi służy następujący przykład:
rys.7.4 zawiera wyniki analizy ziarnowej badanego utworu wykreślony w postaci tzw.
krzywej uziarnienia.
Rys.7.4 Wynik analizy ziarnowej utworu przedstawiony w postaci krzywej uziarnienia
Odczytując z niej procentową zawartość poszczególnych frakcji, odrębnie dla każdej
klasyfikacji, otrzymuje siÄ™:
dla podziału gruntoznawczego:
frakcja piaskowa 63 %
frakcja pyłowa 28 %
frakcja ilasta 9 %,
a dla podziału gleboznawczego, po dokonaniu w tym przypadku niezbędnego
przeliczenia ze względu na inny wymiar maksymalny frakcji piasku, otrzymuje się :
frakcja piasku 51 %
frakcja pyłu 6 %
cz. spławialne 43 %
Po naniesieniu tych danych na trójkąt Fereta w poszczególnych klasyfikacjach odczytuje się
ich nazwÄ™ i tak wg gruntoznawstwa jest to piasek gliniasty natomiast wg gleboznawstwa
glina średnia.
Przestawiony przykład wskazuje na konieczność opanowania sposobu interpretacji
wyników składu ziarnowego wg różnych klasyfikacji, bowiem tylko wówczas można
wykorzystać już istniejące dane poprzez umiejętne ich przetransformowanie. Bez popełnienia
błędu, a przede wszystkim bez konieczności wykonania nowych analiz można poznać
przydatność badanego utworu w różnych dyscyplinach. Przecież oznaczony przez geologa
skład ziarnowy utworu i nadana mu nazwy nie odpowiada podziałowi zawartemu w
podręcznikach z zakresu gleboznawstwa, czy szczegółowej uprawy roślin a przecież jest to
dokładnie ten sam utwór. I tak często postępuje się w pracach rekultywacyjnych, gdzie
utwory z klasyfikacji technicznych transformuje siÄ™ na nazewnictwo przyrodnicze.
Szczegółowy sposób przygotowania próbki do analiz, jej przebieg oraz sposób
obliczania wyników znajdzie Czytelnik w licznych podręcznikach z tego zakresu. Należy
podkreślić, że w pracach terenowych duże znaczenie ma umiejętność rozpoznawania utworu
69
na podstawie tzw. cech organoleptycznych (zachowanie siÄ™ utworu w stanie suchym i
wilgotnym), co pozwala na rozpoznanie w terenie powierzchni zbudowanych z utworów o
różnym uziarnieniu i ograniczeniu ilości próbek pobieranych do analiz laboratoryjnych.
7.2.2. Inne właściwości fizyczne
Zarówno w ogólnej jak i szczegółowej ocenie przydatności utworów dla potrzeb
rekultywacji wykonuje się szereg dodatkowych oznaczeń właściwości fizycznych jak np.
gęstość właściwą i objętościową, granice konsystencji, lepkość, współczynnik filtracji, itp.
Dla Czytelnika szczególne znaczenie powinna mieć praktyczna umiejętność korzystania z
wyników i tak np.:
- gęstość właściwa (ciężar właściwy) gleby czy gruntu określana jest jako
stosunek szkieletu gruntowego (fazy stałej) do objętości zajmowanej przez tę
fazę. Uzależniona jest ona od składu mineralnego oraz w przypadku gleb od
zawartości substancji organicznej. Większość wierzchnich poziomów
glebowych w Polsce posiada gęstość właściwą około 2,65 G/cm3, przy
wahaniach od 2,50 do 2,8, natomiast w glebach organicznych gęstość ta jest
dużo niższa i wynosi od 1,55 do 2,4. Gęstość znacząco wyższa, np. ponad 3,5
G/cm3 , może świadczyć na przykład o zwiększonej zawartości w utworze tzw.
minerałów ciężkich jak magnetyt, cyrkon, turmalin, hornblenda i jest sygnałem
do bardziej szczegółowej oceny zarówno w badaniach mineralogicznych ale i
chemicznych. Ta cecha dla badanej próby jest wielkością stałą.
- gęstość objętościowa (ciężar objętościowy, pozorny ciężar właściwy) gleby
czy gruntu określa się jako stosunek ciężaru próbki do jej objętości. Zależy ona
od składu ziarnowego, jej struktury tj. od przestrzennego ułożenia ziaren czy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]