[ Pobierz całość w formacie PDF ]
członkiem Rady tylko raz w życiu (w IV w. dwa razy), dlatego wielu polityków musiało poprzestać
na tym, że miało jakichś przyjaciół, czy po prostu "swoich ludzi" w Radzie. Dawało to dostęp do
najświeższych informacji i możliwość wpływania na treść projektów uchwał przedstawianych
Zgromadzeniu.
O tym jak dalece stanowisko Rady mogło wpływać na wynik Zgromadzenia przekonują wydarzenia
406 r. `'V bitwie morskiej stoczonej koło wysp Arginuz flota ateńska odniosła wówczas ~~ielkie
zwycięstwo nad Spartą. Wrażenie było tak silne, że Spartanie poprosili o pokój. Ateńczycy
propozycję odrzucili, a ośmiu strategów dowodzących pod Arginuzami Zgromadzenie zdjęło
zaocznie z urzędu (apocheirotonia), wzywając do natychmiastowego powrotu do Aten. Powodem
były
34
ogromne straty poniesione przez stronę ateńską w tej bitwie. Zginęlo prawie pięć tysięcy obywateli.
Strategów obarczano odpowiedzialnością za to, że nie uratowali rozbitków z ateńskich statków.
Fakty zaś byty takie, że stratedzy wydali odpowiednie rozkazy, a ci, którzy ich wtedy nie tylko ze
swojej zresztą winy nie wykonali najgłośniej teraz przeciwko nim występowali.
Wróciwszy do Aten sześciu strategów (dwóch wolalo nie wracać) przedstawilo Radzie Pięciuset
własną wersję wypadków. Po długiej i burzliwej debacie Rada postanowila skierov~ać sprawę do
Zgromadzenia. Na Zgromadzeniu Ludowym doszłoby zapewne~.do oczyszczenia strategów z
zarzutów pod wpływem zeznań naocznych świadków, gdyby nie fakt, że przed nocą nie udalo się
podjąć żadnej decyzji. Zlecono jedynie Radzie przygotowanie stosownego projektu uchwaly
dotyczącej sposobu potraktowania winnych. Tymczasem kilka następnych dni pogorszylo położenie
strategów. Ateńczycy obchodzili właśnie święto zmarlych, co wielu obywatelom przypominalo o
doznanej stracie i nastrajało ich nieprzychylnie wobec strategów.
Przeciwnikom strategów udało się też przeciągnąć na swoją stronę niejakiego Kalliksenosa, członka
Rady, który wystąpił z wnioskiem, aby przedłożyć Zgromadzeniu, już bez dalszych dyskusji,
propozycję glosowania za lub przeciw karze śmierci dla wszystkich oskarżonych. Na Zgromadzeniu
Ludowym mimo pojedynczych protestów projekt Rady został przeglosowany. Sześciu strategów,
wśród nich Peryklesa Mlodszego (syna Peryklesa) skazano na śmierć. Final tej historii mógłby być
zupełnie inny, gdyby wrogowie strategów nie mieli wpływów w Radzie Pięciuset.
Podobnie jak wszyscy inni urzędnicy ateńscy, tak i członkowie Rady podlegali kontroli. Jeśli
zachowanie któregoś z jej uczestników Rada uznała za niegodne,
35
mogła go wykluczyć ze swojego grona. W takich wypadkach głosowano listkami oliwnymi i w
razie uznania oskarżonego winnym kierowano jego sprawę do sądu. W ten sposób przestał być
buleutc~ (członkiem Rady) Timarchos oskarżony o sprzeniewierzenie (wraz z jednym ze
skarbników Ateny) tysiąca drachm. Za wzorowe wywiązywanie się z powierzonych obowiązków
Zgromadzenie Ludowe nagradzało Radę specjalnymi honorami. Rada otrzymywala złoty wieniec,
który składano pózniej uroczyście w świątyni, ponadto wydawano dekret pochwalny, zawierający
informację o jej wyróżnieniu. Uwieńczenie nie mogło jednak nastąpić, zanim sprawozdania z
działalności Rady nie zostały pozytywnie ocenione przez sąd ludowy.
Sądy ludowe
Sąd ateński był pod wieloma względami instytucją wyjątkową. Sześć tysięcy jego członków nie
podlegało żadnej kontroli, nie zdawało sprawozdań, nie było poddawanych egzaminowi wstępnemu
- dokimazji. Ich pozycja była zbliżona do pozycji uczestników Zgromadzenia Ludowego, z tą
jedynie różnicą, że sędziów powoływano na pewien określony czas, przestrzegając zasady, aby
każda fyla miała sześciuset swoich przedstawicieli w trybunale. Ateńska nazwa sądu (heliaia)
przypomina używaną w wielu państwach doryckich na oznaczenie Zgromadzenia Ludowego (halfa,
haliaia). Sąd byx drugim, obok Zgromadzenia, organem władzy ludowej w Atenach. Zwiększenie
się liczby spraw, które musiało rozpatrywać Zgromadzenie, spowodowało w bliżej nieznanym
momencie wyodrębnienie instytueji zajmującej się wyłącznie procesami. O identyczności obydwu
zgromadzeń świadczyć może ich liczeb
36
ność - sześć tysięcy sędziów i sześciotysięczne quorum Zgromadzenia Ludowego - przy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]