Konopnicka Maria Nowele, wiersze

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

�y�y, a w pó�otwartych ustach wida� by�o z�by drobne, ostre i niezwykle bia�e. Jedn� z r�k
wsun�� za kubrak i koszul� na pierS, jakby chcia� poczu� cia�o �ywe albo te� przygnieS� gar-
Sci� serce wstrz�sane silnym, g�uchym biciem.
Drug� r�k� wpar� mi�dzy sztachety, aby si� �atwiej utrzyma� na kab��kowatych, widocz-
nie w tej chwili dr��cych nogach.
Baczniejszy spostrzegacz pozna�by z �atwoSci�, �e wi�zie� przebywa ten punkt krytyczny,
w którym cierpienie, jeSli nie prze�ama�o woli i energii, staje si� na d�u�ej wprost nieznoSnym,
niemo�liwym. Pot�d a nie dalej krzyczy coS w ludzkiej istocie, która dosz�a do takiego
krytycznego punktu; a prawodawstwo kryminalne nigdy doS� szeroko uwzgl�dni�, nigdy doS�
bacznie rozpozna� nie mo�e tego momentu psychicznego.
Oparty o sztachety i wychylony z jak�S drapie�n� po��dliwoSci� na podwórze wi�zie� zna-
ny by� powszechnie pod nazw� Cygana.
Cyganem zwali go towarzysze, stra�nicy, kancelaria, nawet w ksi�dze, gdzie zapisywano
zarobki, figurowa� pod tym nazwiskiem, z czasem zapomniano zgo�a, czy mia� jakie inne, a i
on sam zdawa� si� nie pami�ta� o tym. Poniewa� stan��, ci, co szli obok i za nim, stan�li tak-
�e. Powyci�ga�y si� szyje, powznosi�y ramiona, jedni si� wspinali, drudzy szturchali stoj�-
cych przed sob�, inni jeszcze przest�powali z nogi na nog� w miejscu, jak to czyni� zamkni�te
w klatkach zwierz�ta Spojrzenia skupia�y si� w dwóch punktach. Jedni patrzyli na wóz, ko-
nie i kapust�, drudzy na nia�k� od pana sekretarza, która z uSpionym na kolanach dzieckiem
siedzia�a w progu oficyny ko�ysz�c si� z boku na bok i nuc�c bezbarwnym g�osem jedn�
z tych melodii, którym katarynki szerok� popularnoS� nada�y. Tu� przy niej sta�a z szaflikiem
w r�ku Janowa, kucharka, i tak�e na wóz patrzy�a. Nie opodal bawi� si� ch�opak stró�a. Ka-
pusta by�a w tym roku niezwykle dorodna. Wielkie jej g�owy, jedne czubate, pod�u�ne, zie-
lonkawe, z lekko postrz�pionymi brzegami zdawa�y si� p�ka� i otwiera� jak tulipanowe kie-
lichy, nie mog�c powstrzyma� naporu rozros�ych oSrodków swoich; inne lSni�ce, bia�e, p�a-
skie, szczelnie srebrzyste �y�kowanym liSciem obci�gni�te, le�a�y na wozie wa�ne, ci�kie,
Swiec�c z dala jak Snie�ne k��by i skrzypi�c j�drnie za ka�dym dotkni�ciem. Pomi�dzy nimi
tkwi�y tu i ówdzie na wysoko obna�onych g��bach lekkie i puste szalki z brunatno poplamion�
powierzchni�, niewiele co warte i bez targu, do pe�nych kop dodane.
Ci, co patrzyli na nia�k�, nie mniej mieli pi�kny widok. Dziewczyna by�a m�od�, ros��,
a jej rozkwit�e kszta�ty uwydatnia�a lekka perkalowa spódnica i taki� kaftan. Ci�ki �ó�tawy
warkocz spada� jej nisko na kark, a ma�a ró�owa chusteczka nie pokrywa�a bia�ej, lekko s�o�-
cem oz�oconej szyi. Rytmiczny ruch, jakim si� ko�ysa�a z boku na bok, dodawa� jej jakby
sennego wdzi�ku.
Cygan nie patrzy� wszak�e ani na nia�k�, ani na kapust�. Gorej�ce jego oczy, zrazu w cze-
luSciach bramy utkwione, obiega�y teraz podwórze, oblatywa�y drzwi i okna w wewn�trznych
63
murach wi�zienia, mierzy�y odleg�oS� furtki od skrzyni i skrzyni od wo��, wreszcie wpi�y si�
z jak�S dzik� przenikliwoSci� w twarz stra�nika, który, bokiem do wi�xniów zwrócony, sta�
przed altan� i prowadzi� z kimS spokojn� gaw�d�, brz�kaj�c od czasu do czasu kluczami na
znak obecnoSci i czujnoSci swojej.
Tymczasem w bram� wjecha� drugi wóz z kapust�.
Jecha� tam!... Jecha� dalej!... rozleg�o si� wo�anie.
Parobek w czerwonym lejbiku, który dopiero czwart� kop� liczy�, odwróci� si� i hukn��:
A gdzie� ci to pojad�?... Na �eb?... Nie widzisz, �e skrzynia? RlepyS?...
Prrr... prrr... da�o si� s�ysze� w samym sklepieniu bramy, a wóz zatrzyma� si� w po�o-
wie drogi tak, �e mu tylko ko�a na ulicy pozosta�y.
Obaj parobcy zacz�li teraz ha�aSliwie deliberowa�, jak wykr�ci� skrzynie, �eby wozy mo-
g�y w podwórze wjecha�,
O laboga! przemówi�a nagle Janowa tak mi si� coS w oczach mig�o jakby nasza Swi-
nia... A skocz no, Józek, do chlewiku, obacz. czy si� maciora nie wywar�a k�dy... Ino duchem,
na jednej nodze.
Ch�opak w chwil� by� z powrotem.
Co si� tam mia�a wywrze�. Taka ob�arta, �e si� rucha� nie mo�e... Uk�ad�a si� w s�omie
i le�y, a prosiaki przy niej jak pijawki wisz�.
A tak mi si� coS siwego mig�o mi�dzy ko�mi, w�aSnie jakby Swinia...
Gdzie? zapyta�a powolnym g�osem nia�ka.
A gdzie by? Akuratnie mi�dzy ko�mi. O tu! pokazywa�a Janowa stan�wszy w pobli�u
w�skiego przesmyku, jaki mi�dzy skrzynia a wozem pozosta�.
Przywidzia�o si� Janowej, i tyle odrzek�a nia�ka podejmuj�c na nowo swoj� jedno-
stajn� piosenk�.
Ale!... Co mi si� mia�o przewidzie�? Przecie cz�owiek nie pijany, jak Boga kocham, tak
akuratnie mi�dzy ko�mi coS siwego przelecia�o... Pies nie pies, Swinia nie Swinia, �ebym tak
zdrowa by�a!
W tej chwili stra�nik rzuci� okiem i nie zobaczy� góruj�cej zwykle nad innymi czarniawej
g�owy Cygana.
Cygan!... Gdzie Cygan? wrzasn�� przyskakuj�c do wpó�otwartej furtki.
Aresztanci spojrzeli po sobie. Cygana nie by�o.
A to musi nie co, ino ten ladaco Swisn�� bez bram� pod wozem mówi�a Janowa klasn�wszy
w d�onie. Jak mi Bóg mi�y, takom go widzia�a. Ino mi si� mign��... Jeszcze mySla�am, �e Swinia.
A �eby was najjaSniejsze!... wrzasn�� stra�nik chwyciwszy si� za g�ow�. [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Archiwum